Πως διακρίνεται ο Τέτανος

Ανάλογα την ηλικία διακρίνεται ο τέτανος των ενηλίκων και ο τέτανος των νεογνών ( ή ομφαλικός τέτανος ή νόσος της έβδομης μέρας).

Ανάλογα με τις κλινικές εκδηλώσεις διακρίνεται ο τοπικός και ο γενικευμένος τέτανος, ο ανιών και ο κατιών τέτανος καθώς επίσης ο ανώτερος και ο κατώτερος τέτανος

Κατά τον τοπικό τέτανο, ο τονικός σπασμός περιορίζεται μόνο στους μύες της γειτονίας της πύλης εισόδου. Χαρακτηρίζεται από επίμονη ακαμψία του μυός που βρίσκεται στη θέση της βλάβης. Η ακαμψία μπορεί να κρατήσει από εβδομάδες έως μήνες και ξαφνικά να λυθεί χωρίς συνέπειες, όμως πολλές φορές ο τοπικός τέτανος εξελίσσεται σε γενικευμένο.

Συχνά ο ασθενής είναι περιπατηκός. Η πρόγνωση είναι πολύ καλή. Ο τοπικός τέτανος αποτελεί περίπου το 13% των περιπτώσεων τετάνου και έχει θνητότητα περίπου 1%. Πιστεύεται ότι προκαλείται, όταν η ποσότητα της ΤΤ είναι πολύ μικρή και μετά δυσκολίας επαρκεί, μεταφερόμενη νευρογενώς προσβάλει μικρή περιοχή των προσθίων κεράτων του νωτιαίου μυελού. Η μορφή αυτή παρατηρείται συχνότερα όσες φορές έχει προηγηθεί προληπτική χορήγηση αντιτοξίνης. Η αντιτοξίνη σ αυτή την περίπτωση εξουδετερώνει την τετανική τοξίνη η οποία εισέρχεται εντός του αίματος, χωρίς να μπορεί να επηρεάσει αυτή που προωθείται νευρογενώς από την περιοχή του τραύματος προς τον νωτιαίο μυελό, η οποία και προκαλεί τελικά την νόσο. Ο όρος ανιών τέτανος χρησιμοποιείτε για τις περιπτώσεις στις οποίες η νόσος αρχίζει ως τοπικός τέτανος από τα κάτω άκρα (δηλαδή ως μονοπληγικός ή παραπληγικός τέτανος των κάτω άκρων) και στη συνέχεια επεκτείνεται προς τα πάνω προκαλώντας γενικευμένο τέτανο. Κατιών τέτανος ονομάζεται η μορφή, η οποία αρχίζει ως κεφαλικός τέτανος και στη συνέχεια γενικεύεται.

            Ανώτερος τέτανος και κατώτερος τέτανος ονομάζεται οι μορφές στις οποίες η δυσκαμψία των μυών είναι περισσότερο έκδηλη στο άνω ή στο κάτω ήμισυ του σώματος αντίστοιχα. Ο ανώτερος τέτανος έχει βαρύτερη πρόγνωση από τον κατώτερο.

            Γενικευμένος τέτανος καλείται η μορφή η οποία εξελίσσεται τάχιστα και καταλαμβάνει όλους τους μύες του σώματος μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Έχει βαριά πρόγνωση. Στις αναπτυγμένες χώρες είναι ο πιο κοινός, περίπου το 80% των περιπτώσεων. Ο χρόνος επώασης είναι 3-21 ημέρες, συνήθως είναι γύρω στις 8 ημέρες αλλά εξαρτάται και από την απόσταση της θέσης της βλάβης από το ΚΝΣ. Η θνητότητα χωρίς θεραπεία είναι περίπου 50%.

            Κύριο σύμπτωμα της νόσου είναι οι τονικοί σπασμοί των γραμμωτών μυών οι οποίοι συνήθως αρχίζουν από το μέλος που έχει το τραύμα. Χαρακτηριστικά συμπτώματα της νόσου είναι οι τονικοί σπασμοί των μασητήριων μυών οπότε ο ασθενής έχει ανοικτό το στόμα του, ο σαρδόνιος γέλωτας που ονομάζεται και <<ειρωνικό χαμόγελο του τετάνου>> και οφείλεται στην σύσπαση των μυών του προσώπου, ακόμη είναι δυνατόν να εμφανιστούν γενικευμένοι σπασμοί οι οποίοι προκαλούν σύσπαση των ραχιαίων μυών και οπισθότονο, κάμψη των βραχιόνων με ταυτόχρονο σφίξιμο των δακτύλων και υπερέκταση των ποδιών. Ο ασθενής έχει πλήρη συνείδηση. Στην οξεία φάση ο θάνατος οφείλεται σε οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια η οποία οφείλεται σε παράλυση του διαφράγματος ή σπασμούς του λάρυγγα.

            Εάν κατά την οξεία φάση ο ασθενής επιζήσει, μπορεί να εμπλακούν τα συμπαθητικά νεύρα και να προκληθεί ταχυκαρδία, υπέρταση, αρρυθμία, περιφερική αγγειοσύσπαση, εφίδρωση και πυρετός. Η αρρυθμία και τα καρδιακά εμφράγματα μπορεί να γίνουν αιτία θανάτου. Χαρακτηριστικό είναι ότι η ποσότητα της τοξίνης που προκαλεί τον τέτανο είναι τόσο μικρή ώστε είναι ανεπαρκής για να προκαλέσει ανοσία.

Κεφαλικός τέτανος καλείται η μορφή της νόσου η οποία αρχίζει από το κεφάλι, εκδηλώνεται με παραλύσεις κρανιακών νεύρων ή με έντονους σπασμούς των νευρωμένων μυών αυτού. Αρκετά συχνά γενικεύεται και επεκτείνεται προς το υπόλοιπο σώμα. Είναι σπάνια μορφή της νόσου (6%), είναι μια ειδική μορφή τοπικού τετάνου και έχει θνητότητα 15-30%. Συνήθως προσβάλλονται οι ΙΙΙ, VI και VII εγκεφαλικές συζυγίες (Bagratuni 1952). Τις περισσότερες φορές οι παραλύσεις των μυών εμφανίζονται μονόπλευρα και σύστοιχα προς την πύλη εισόδου, ενώ συγχρόνως στο αντίστοιχο ημιμόριο επικρατεί σπασμός των μυών. Όταν προσβληθεί το γλωσσοφαρυγγικό (ΙΧ), ο κεφαλικός τέτανος εκδηλώνεται σε υδροφοβική μορφή. Η συχνή εμφάνιση παραλύσεων από μέρους των κρανιακών νεύρων αποδίδεται σε ειδική ευαισθησία αυτών προς την τοξίνη (Dastur 1975). Την πύλη εισόδου συνήθως αποτελεί τραύμα εντοπισμένο στο λαιμό ή στο κεφάλι όπως επίσης και φλεγμονές του μέσου ωτός. Η επώαση είναι ιδιαίτερα μικρή (1-2 ημέρες) (Weinstein 1973).

Εγκεφαλικός τέτανος καλείται η μορφή κατά την οποία συνυπάρχει βαριά βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους, προκαλούμενη από την ΤΤ. Αυτή εκδηλώνεται με υπερπυρεξία, πτώση της αρτηριακής πίεσης και καταπληξία. Η πρόγνωση είναι πολύ βαριά.

Ο  όρος τροποποιημένος τέτανος, διαφυλάσσεται σε εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες, λόγω προϋπάρξεως ενός βαθμού ανοσίας (π.χ. παλιού αντιτετανικού εμβολιασμού ή πρόσφατης προληπτικής χορήγησης τετανικής αντιτοξίνης), η νόσος εκδηλώνεται σε ηπιότερη μορφή.