Θρεπτικά υλικά που χρησιμοποιούνται για τις αναρόβιες καλλιέργειες

Τα θρεπτικά υλικά που χρησιμοποιούνται για τις αναερόβιες καλλιέργειες, διακρίνονται ανάλογα με την σύστασή τους, σε εμπλουτιστικά, μη εκλεκτικά, εκλεκτικά και διαφοροποιητικά. Σε όλα απαιτείται η παρουσία παραγόντων ευοδοτικών για την ανάπτυξη των αναεροβίων βακτηρίων, και κυρίως αιμίνης ( 5 μg/ml ) και βιταμίνης Κ ( 1 μg/ml )

Οι καλλιέργειες των αναεροβίων βακτηρίων είναι ιδιαίτερα απαιτητικές. Τα θρεπτικά υλικά, κυρίως στα πρωτοκαλλιεργήματα, θα πρέπει να είναι φρέσκα ή προανηγμένα. Αν τα υλικά δεν είναι μιας ή δύο ημερών από παρασκευής τους, καλό είναι να φυλάσσονται για δύο με τρεις ώρες προ της χρήσης τους σε φιάλες ή σακούλες αναεροβίων συνθηκών. Η χρήση προανηγμένων εκλεκτικών υλικών CCFA τριπλασιάζει την απομόνωση τοξινόγων στελεχών Clostridium difficile. Κάθε νέα παρτίδα θρεπτικών υλικών οφείλει να ελέγχεται, στο πλαίσιο του ποιοτικού ελέγχου, με καθορισμένα πρότυπα στελέχη μικροβίων ειδικά για κάθε υλικό.

Αιματούχο αναερόβιο άγαρ

Το αιματούχο αναερόβιο άγαρ είναι ένα εμπλουστικό και μη εκλεκτικό υλικό. Ως βάση του μπορεί να χρησιμοποιηθεί Brucella, brain heart infusion, CDC, Columbia FFA ( fastidious anaerobe agar ), Schaedler ή Wilkins-Chalgren. Για την ανάπτυξη των αναεροβίων βακτηρίων απαιτείται η επιπλέον προσθήκη αίματος προβάτου, αλόγου ή κουνελιού 5%, βιταμίνης Κ και αιμίνης. Στο υλικό αυτό αναπτύσσονται όλα τα κλινικώς σημαντικά αναερόβια. Διατηρείται για μία εβδομάδα στους 2-8 ⁰C

Cycloserine Cefoxitin Fructose agar (CCFA)

Είναι εκλεκτικό και διαφοροποιητικό υλικό. Περιέχει κυκλοσερίνη ( 500 mg) και κεφοξιτίνη ( 16 mg ) ως εκλεκτικούς παράγοντες, που αναστέλλουν την ανάπτυξη των περισσοτέρων αερόβιων και αναερόβιων βακτηρίων, και φρουκτόζη ως διαφοροποιητικό παράγοντα. Χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την απομόνωση του cl.difficile από δείγματα κοπράνων. Το  υλικό διατηρείται στους 2-8 0C για οκτώ εβδομάδες.

Bacteroides Bile Esculin agar (BBE)

Το BBE  είναι υλικό εκλεκτικό και διαφοροποιητικό. Η γενταμυκίνη (100 μg/mi) και η χολή βοός (20%), που περιέχει στην σύνθεσή του, του προσδίδουν την εκλεκτική ιδιότητα, καθώς αναστέλλουν την ανάπτυξη των περισσοτέρων αερόβιων και αναερόβιων βακτηρίων. Επιπλέον, το υλικό περιέχει εσκουλίνη και σίδηρο ως διαφοροποιητικούς παράγοντες. Η χρήση του συνεισφέρει κυρίως στην απομόνωση των εσκουλίνη – θετικών Bacteroides Fragilis- group, που σχηματίζουν καφέ –μαύρες αποικίες με κοκκίνισμα του υλικού και των Bilophila wadworthia που σχηματίζουν διαφανείς αποικίες με μαύρο κέντρο σαν << μάτι ψαριού >> λόγω της παραγωγής υδρόθειου. Το υλικό συντηρείται στους 2-8 ⁰C για τρεις μήνες.

Egg Yolk agar (EYA)

Είναι εκλεκτικό και διαφοροποιητικό υλικό. Στην σύνθεσή του περιέχει διάλυμα κρόκου αβγού. Χρησιμοποιείται όταν υπάρχει υποψία παρουσίας κλωστηριδίων στο κλινικό δείγμα. Παρέχει την δυνατότητα ελέγχου τριών ιδιοτήτων των κλωστηριδίων: πρωτεόλυσης, παραγωγής λιπάσης και λεκιθινάσης. Οι ιδιότητες αυτές συνεισφέρουν στην προκαταρκτική ταυτοποίηση των κλωστηριδίων. Η λεκιθινάση εκφράζεται ως λευκή, αδιαφανής άλως κάτω και γύρω από την αποικία, η λιπάση με τον ιριδισμό της επιφάνειας της αποικίας και η πρωτεόλυση ως διαυγής άλως γύρω από την αποικία. Διατηρείται για μία εβδομάδα στους 2- 8 ⁰C

Οι ζωμοί που χρησιμοποιούνται στις αναερόβιες καλλιέργειες είναι κυρίως ο θειογλυκολικός ζωμός, το cooked- meat glucose και το cooked- meat carbohydrate. Είναι εμπλουτιστικά υγρά θρεπτικά υλικά, που υποβοηθούν την ανάπτυξη των αναεροβίων μικροβίων. Αποτελούν πηγή για ανακαλλιέργειες, όταν τα πρωτοκαλλιεργήματα αποτύχουν. Σημαντικός είναι ο ρόλος τους και ως  καλλιεργήματα ασφαλείας. Βοηθούν στον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων όταν ο αριθμός τους είναι μικρός ή όταν η ανάπτυξη τους αναστέλλεται. Στους ζωμούς αναπτύσσονται όλα τα βακτήρια.

Συμπερασματικά, οι καλλιέργειες των αναεροβίων βακτηρίων αποτελούν ένα ιδιαίτερα δύσκολο κεφάλαιο της Μικροβιολογίας, με πολλές ιδιαιτερότητες. Τα συστήματα όμως, αναερόβιας επώασης και η πληθώρα των θρεπτικών υλικών που διατίθενται , σε συνδυασμό με την σωστή καθοδήγηση από τον κλινικό ιατρό διευκολύνουν την απομόνωση και την μελέτη των αναερόβιων μικροοργανισμών.